Μαριάννα Πασχάλη: «Χρειάζεται να μάθουμε στα παιδιά να σέβονται»

 Η Μαριάννα Πασχάλη, απόφοιτος της Ανωτέρας Δραματικής Σχολής «Βασίλης Διαμαντόπουλος», είχε τη καλοσύνη να απαντήσει σε κάποιες ερωτήσεις μου, σχετικά με τη παράσταση στην οποία συμμετέχει, «Στα Άκρα», στο Θέατρο Αμαλία. Μαριάννα, σ’ ευχαριστώ!

Πού εστιάζει το έργο; Γιατί θεωρείται σκανδαλώδες το περιεχόμενο του;

Το έργο αναφέρεται στις σχέσεις των δύο φύλων και στο κατά πόσο αυτές επηρεάζονται στην περίπτωση μιας ακραίας κατάστασης. Θεωρώ ότι η διαχρονική και αιχμηρή γραφή του Mastrosimone φέρνει το θεατή αντιμέτωπο με ηθικά διλήμματα που τον προβληματίζουν, τοποθετώντας τον ανά τακτά διαστήματα σε άβολη θέση, ενώ διαρκώς αιωρείται το ερώτημα του τι θα έκανε ο ίδιος σε αντίστοιχη περίπτωση. Ο συγγραφέας δεφοβάται να κοιτάξει κατάματα την αλήθεια,καταγράφοντας παράλληλα τη σκληρή πραγματικότητα.

Θεωρείς πως η απόγνωση εξωθεί τον άνθρωπο "στα άκρα" ή είναι κάτι που απλά χρησιμοποιούμε ως «ομπρέλα» για να δικαιολογήσουμε τον εαυτό μας;

Δε πιστεύω ότι υπάρχει σωστή απάντηση στη συγκεκριμένη ερώτηση. Η απόγνωση δε μπορεί να μετρηθεί, να μπει σε καλούπια και να προσαρμοστεί στην εκάστοτε περίπτωση. Ο απεγνωσμένος άνθρωπος πολλές φορές δε μπορεί να σκεφτεί καθαρά δεδομένης της κατάστασής του. Από την άλλη ίσως χρειάζεται να υπάρχει χώρος για ένα κομμάτι λογικής, ώστε να μη χάνεται η επαφή με την πραγματικότητα. Σε κάθε περίπτωση η διατήρηση του μέτρου σε ακραίες καταστάσεις είναι δύσκολο να επιτευχθεί, κυρίως γιατί εκείνη τη στιγμή κυρίαρχο είναι το συναίσθημα κι όχι η λογική.

Το καθεστώς της πατριαρχίας είναι κάτι που απασχολεί τη κοινή γνώμη, δικαίως. Αποτελεί θεματικό άξονα της παράστασης και, αν ναι, γιατί;

Από τη στιγμή που οι γυναίκες θα συνεχίσουν να αντιμετωπίζονται ως υποχείρια των ανδρών ανά την υφήλιο, η πατριαρχία θα βρίσκεται πάντα στο τραπέζι της συζήτησης. Το ανδρικό μάτι συνεχίζει να μας ορίζει αλλά και να μαςυποβαθμίζει. Για μένα το έργο καταδεικνύει με τον πλέον άμεσο τρόπο τη συνεχή, συχνά βίαιη,προσπάθεια ανδρικής επιβολής στο γυναικείο φύλο,ενώ παράλληλα αποτελεί και μια έμμεση αναφορά στον αέναο αγώνα κάθε γυναίκας να πάρει τη ζωή της στα χέρια της επιλέγοντας να βασιστεί στις δικές της δυνάμεις, παρά τις δυσκολίες που καλείται να αντιμετωπίσει.

Γιατί σαν κοινωνία έχουμε την έμφυτη τάση να κατηγορούμε και το θύμα, εκτός από τον θύτη; Υπάρχει συσχετισμός μεταξύ της ενδεχόμενης οργής που τρέφουμε ενάντια σε κάποιον που επιδόθηκε σε κάποιο αξιόποινο παράπτωμα με την υπόσταση του θύματος;

Το γιατί γίνεται κάτι τέτοιο νομίζω συνδέεται με την προηγούμενη ερώτηση. Η πατριαρχία έχει δημιουργήσει ένα αφήγημα σύμφωνα με το οποίο ο θύτης δε μπορεί να είναι ο ευκατάστατος οικογενειάρχης ή το καλό παιδί της διπλανής πόρτας. Άρα σ αυτή την περίπτωση το θύμα φταίει για ό,τι του συμβαίνει. Και αυτό θα φταίει πάντοτε, είτε αντιδράσει, είτε όχι. Δεν είναι τυχαίο ότι για παράδειγμα σε κάθε περίπτωση βιασμού το πρώτο πράγμα που αναρωτιόμαστε είναι τι μπορεί να έκανε το θύμα και προκάλεσε το θύτη,αντί να μείνουμε και να καταδικάσουμε την πράξη του τελευταίου, δίνοντάς του με αυτό τον τρόπο άφεση, είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα.

Πόσο δύσκολα είναι να σταματήσει ο κύκλος της βίας, να βάλουμε ένα στοπ σε μια κακή συμπεριφορά προς εμάς ούτως ώστε να μην μετακυλήσει και σε κάποιον τρίτο;

Να μάθουμε στις επόμενες γενιές να τηναποστρέφονται. Όταν μεγαλώνεις ένα παιδί μέσα στη βία εμφυτεύοντάς του παράλληλα την ιδέα ότι μόνο με αυτήμπορεί και πρέπει να επιβληθεί τότε τη διαιωνίζεις, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο ο οποίος δε μπορεί νακλείσει μόνος του ως δια μαγείας. Χρειάζεται να μάθουμε στα παιδιά να σέβονται, να αποδέχονται και να αντιμετωπίζουν τον άλλο ως ίσο. Όταν σταματήσουμε να σηκώνουμε το χέρι μας στον απέναντι για να δείξουμε τη δύναμή μας τότε θα καταφέρουμε να εξαλείψουμε και τη βία.

 
 
Ποια πιστεύεις πως είναι η σωστή μέθοδος αντιμετώπισης ακραίων καταστάσεων, η λογική ή το συναίσθημα;

Δε θεωρώ ότι υπάρχει σωστό και λάθος στον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε ακραίες καταστάσεις, από τη στιγμή που αυτές δε μπορούν να οριστούν και να μπουν σε κουτάκια. Ο καθένας μας τις αντιμετωπίζει με διαφορετικό τρόπο ανάλογα με τις δικές του προσλαμβάνουσες και τις δικές του ανάγκες.

Υπήρξαν φορές που εξαιτίας της έντασης του κειμένου ή της πρόβας να αισθάνθηκες πως συμπαρασύρεσαι;

Ίσως ναι, αλλά πάντα σε λογικό πλαίσιο. Προσπαθώ να μην επηρεάζομαι από τους ρόλους που καλούμαι να ερμηνεύσω. Είναι ωραίο να «βουτάς» κάθε φορά στο εκάστοτε έργο, αλλά πρέπει να μπορείς ανά πάσα στιγμή να επανέλθεις στην πραγματικότητα.

Πόσο απαιτητικό είναι για έναν ηθοποιό να προσπαθήσει να ανασύρει στην επιφάνεια προηγούμενες εμπειρίες για να αποδοθεί με ειλικρίνεια και φυσικότητα μια εκρηκτική στιγμή οργής;

Προσωπικά δεν είμαι υπέρ αυτής της «ανάσυρσης». Για μένα σημασία στο θέατρο έχει το «τώρα», η στιγμή που γεννάς κάτι δικό σου πάνω στην πρόβα προσπαθώντας να βρεις τον ρόλο που καλείσαι να ερμηνεύσεις κάθε φορά και το οποίο αλλάζει διαρκώς μέχρι να ανεβείς και να το παρουσιάσεις πάνω στη σκηνή. Σίγουρα μπορείς να αναπαράγεις εικόνες που έχεις δει ή ιστορίες που έχεις ακούσει αλλά στο τέλος είσαι μόνος σου με το ρόλο που εσύ δημιούργησες. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται η φυσικότητα. Αν εσύ ο ίδιος δείχνεις σεβασμό στο ρόλο και στο κείμενο κι έπειτα εμπιστοσύνη σ αυτό που έφτιαξες, τότε και η ειλικρίνεια θα έρθει από μόνη της.

Ποια συναισθήματα σε διακατείχαν μετά τη πρώτη ανάγνωση του έργου;

Προσωπικά είναι η δεύτερη φορά που έρχομαι σε επαφή με το συγκεκριμένο κείμενο, καθώς ηπρώτη ήταν όσο φοιτούσα ακόμη στη δραματική σχολή. Και τότε όπως και τώρα τα συναισθήματα ήταν ποικίλα. Οργή, απορία, μούδιασμα, ανάγκη για δικαίωση και λύτρωση. Και στις δύο περιπτώσεις αυτό που σκέφτηκα ήταν ότι είναι ένα κείμενο που αξίζει να το διαβάσουν αλλά και να το ακούσουν όσοι περισσότεροι γίνεται.

Μπορεί να μιλήσει κανείς για διαδικασία αποσυμπίεσης μετά από μια δύσκολη σκηνή ή πρόβα ή είναι κάτι που θεωρείται θεμιτό για να κρατηθεί ακέραιο το προαπαιτούμενο κλίμα;

Νομίζω ότι είναι απαραίτητη η αποσυμπίεση γενικότερα στο θέατρο κι όχι μόνο στην περίπτωση μιας δύσκολης σκηνής. Για μένα κάθε φορά χάνεσαι μέσα στο έργο και στην ιστορία που θέλεις να διηγηθείς μαθαίνοντας διαρκώς καινούρια πράγματα, ακόμη και για τον ίδιο σου τον εαυτό. Στο τέλος πάντα βγαίνεις διαφορετικός.