Κριτική παράστασης «Ορφανά»
Πριν από περίπου μια εβδομάδα, παρακολούθησα την εξαιρετική παράσταση «Ορφανά», ένα από τα πιο πολυπαιγμένα και ευρέως διαδεδομένα έργα του Ντέννις Κέλλι, σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Μάρκελλου, στο Θέατρο Αμαλία. Μολονότι μου ήταν ήδη γνώριμο το έργο, τόσο η σκηνοθεσία, όσο και οι καθηλωτικές ερμηνείες του προσέδωσαν τη πολυπόθητη ροή που ήταν άκρως απαραίτητη.
Σε μια φτωχογειτονιά του Λονδίνου, ένα γαλήνιο βράδυ στο σπίτι του Ντάνι και της Έλεν διακόπτεται βιαίως, όταν ξαφνικά εισβάλει απρόσκλητος ο νεότερος αδελφός της Έλεν, ο Λίαμ, φορώντας μια αιματοβαμμένη μπλούζα, με τα χέρια του επίσης βουτηγμένα στο αίμα. Σιγά σιγά, ακολουθώντας πιστά τη διαδικασία του «αργού ψησίματος», ξετυλίγεται το κουβάρι που οδήγησε τον Λίαμ (και κυρίως την οικογένεια του) στην απευκταία αυτή θέση, καθώς σταδιακά αποκαλύπτονται πληροφορίες για το ποιόν των ηρώων.
Ξεκινώντας, θα ήθελα να σταθώ στους πέντε ολόσωμους καθρέπτες που ήταν στραμμένοι προς τους τρεις πρωταγωνιστές, αλλά και προς το κοινό. Ως ένα κείμενο που καταπιάνεται με το «άβολα» ζητήματα του κύκλου της βίας, την αποδοχή της διαφορετικότητας, την αναγκαιότητα της κοινωνικής ευθύνης και τη βιαιότητα των τοξικών οικογενειακών σχέσεων, υπήρξε ιδιαίτερα συμβολική η τοποθέτηση των εν λόγω καθρεπτών, όντες το μέσο για να «αντανακλώνται» τα λόγια των υποκριτών προς τους θεατές. Πολλές φορές έπιανα τον εαυτό μου να παρατηρεί την εξέλιξη της πλοκής μέσα από τους καθρέπτες, ιδίως όταν οι ηθοποιοί στέκονταν με τη πλάτη τους στραμμένη προς το κοινό, μια ενδιαφέρουσα σκηνοθετική προσέγγιση που εν τέλει καθιστούσε τους χαρακτήρες απρόσωπους, αφαιρώντας τη ταυτότητα τους, φέρνοντας τους ένα βήμα πιο κοντά στον θεατή.
Το σκηνικό ήταν αυτό ακριβώς που χρειαζόταν στη προκειμένη περίπτωση, τίποτε παραπάνω, τίποτε λιγότερο. Οι εν λόγω καθρέπτες, τρεις καρέκλες και ένα τραπέζι. Αφαιρετικό και πετυχημένο, μιας και απλά «συνόδευε» την υποκριτική δεινότητα και σκηνική παρουσία των τριών συμμετεχόντων. Δημιουργούσε μια κάπως κλειστοφοβική αίσθηση, ότι οι χαρακτήρες είχαν εγκλωβιστεί σε μια κατάσταση από την οποία δύσκολα θα ξέφευγαν. Άξια αναφοράς είναι και η ατμοσφαιρική μουσική υπόκρουση. Προσεγγίζοντας το όριο της "progressive ambient metal" -ένα μουσικό είδος ταιριαστό με τη θεματολογία της παράστασης- με έκανε να αισθανθώ πως επίσης «ακροβατώ» σε τεντωμένο σκοινί, εφόσον η ένταση και ταυτόχρονα (παραδόξως) η ηρεμία που εξέπεμπε συμπορεύοταν με τα τεκταινόμενα στη πλοκή. Επιπρόσθετα, μου άρεσε η επιλογή της γκαρνταρόμπας. Παρά το γεγονός ότι μένουν σε μια αρκετά υποβαθμισμένη περιοχή του Λονδίνου, η Έλεν και -κυρίως- ο Ντάνι είναι ντυμένοι με ποιοτικά ρούχα, ίσως σηματοδοτώντας τη προσπάθεια τους να προβάλλουν σθεναρή αντίσταση απέναντι σε ένα περιβάλλον που τους «πνιγεί» και αποτρέπει την υλοποίηση των ονείρων τους. Ο Λίαμ, μόλις αλλάζει την λευκή, αιματοβαμμένη μπλούζα, εμφανίζεται με άλλο ένα t-shirt, αυτή τη φορά με τη σημαία του Ηνωμένου Βασίλειου σε περίοπτη θέση, ούσα κίτρινη στο χρώμα. Μάλιστα, το χρώμα αρχίζει να διαρρέει πάνω στη σημαία και να την επισκιάζει, δείχνοντας έτσι την επιρροή και τις επιπτώσεις του βαθύτερου νοήματος του στη χώρα. Το κίτρινο συνήθως ταυτίζεται με τη δειλία και τον φόβο, προοικονομώντας έτσι και κάποιες πτυχές του χαρακτήρα του Λίαμ…
Και οι τρεις ηθοποιοί, ο Κωνσταντίνος Μάρκελλος, η Ελένη Στεργίου και ο Χρήστος Παπαδόπουλος, πέρα από το γεγονός ότι με έπεισαν πως είναι οικογένεια με τη χημεία τους, «κέντησαν» επι σκηνής με τις αξιοθαύμαστες ερμηνείες τους, τα εκρηκτικά ξεσπάσματα και τις δραματικές παύσεις τους. Δεν έπεφτε καρφίτσα κατά τη διάρκεια των δευτερολέπτων που μεσολαβούσαν μεταξύ των ατακών. Εκτίμησα δεόντως την σκηνοθετική οδηγία που ήθελε τους χαρακτήρες να μιλούν και να διακόπτουν σχεδόν ο ένας τον άλλον, να «πατά» η μια ατάκα πάνω στην άλλη -όπως άλλωστε γίνεται και στη καθημερινή ζωή- δίνοντας τοιουτοτρόπως έναν αέρα φυσικότητας στη ροή. Όταν οι βασανισμένοι ήρωες διαπληκτίζονταν, ένιωθα πως συμμετείχα κι εγώ, πως με ανάγκαζαν να παρατηρώ από δίπλα, φοβούμενος μήπως πω ή κάνω κάτι και δυσχεραίνω ακόμη περισσότερο την ήδη βεβαρημένη ατμόσφαιρα.
Δε θα ήθελα ν'αναφερθώ καθόλου στο τέλος γιατί θα το προδώσω. Η δύναμη ψυχής που επιδεικνύει ο ένας εκ των τριών χαρακτήρων μας υπενθυμίζει την αναγκαιότητα των ορίων αυτοπροστασίας, για την καλύτερη συνέχιση της ζωής όλων.
Θερμά συγχαρητήρια!