Κριτική παράστασης «Οι Ηλίθιοι»
Γράφει ο Βασίλης Τσερτσίδης
Πριν από περίπου μια εβδομάδα, βρέθηκα μεταξύ των θεατών στη παράσταση «Οι Ηλίθιοι», στο κινηματοθέατρο «Αθήναιον», σε σκηνοθεσία Άγγελου Κουρέπη και παραγωγή «Triple Threat Productions». Ήταν μια ξεχωριστή βραδιά, για λόγους που θα αναλύσω ευθύς αμέσως.
Πρώτα πρώτα, «Οι Ηλίθιοι» είναι μια από τις πιο γνωστές κωμωδίες του Νιλ Σάιμον, με εύλογη αιτία φυσικά. Πραγματεύεται την καθημερινότητα… «ιδιαίτερων» ανθρώπων σε ένα χωριό της Ουκρανίας, όταν η εν λόγω καθημερινότητα διαταράσσεται από την άφιξη ενός δασκάλου. Εξαιτίας μιας παλιάς κατάρας που μετράει γενιές πίσω, όλοι οι κάτοικοι του χωριού γεννιούνται και πεθαίνουν «ηλίθιοι», αδυνατούν να ξεχωρίσουν τη πάπια απ’το άλογο, ν'ανοίξουν βάζα με μαρμελάδες, ακόμα και να βρουν ποιο είναι το νόημα της ζωής… (ή έτσι νομίζουν, τουλάχιστον).
Έχοντας σταθεί τυχερός και έχοντας παίξει ο ίδιος στο έργο κάμποσο καιρό πριν, γνώριζα από πρώτο χέρι κάθε πτυχή του έργου, κάθε κρυφό κείμενο πίσω από το ορατό κείμενο, μέχρι και τη παραμικρή λέξη. Καθόλη τη διάρκεια της παράστασης, οι ηθοποιοί επί σκηνής, ερμηνεύοντας εύστοχα το ευφυέστατο κείμενο του Σάιμον, μου ξυπνούσαν συνεχώς μνήμες από τα παλιά, από παύσεις στις πρόβες λόγω ανεξέλεγκτου γέλιου, από τις ημέρες των παραστάσεων, από όλες εκείνες τις φορές που συγκινήθηκα σκεπτόμενος ότι κατορθώσαμε να κάνουμε το κοινό να ξεχάσει, ενδεχομένως, για λίγο τα προβλήματα που το ταλανίζουν και να γελάσει. Τους ευχαριστώ ολόψυχα για όλες αυτές τις γλυκές θύμησες.
Οφείλω να ομολογήσω ότι η αφαιρετική προσέγγιση με τρόμαξε λίγο στην αρχή, αλλά, στη πορεία, οι συμμετέχοντες, υποδυόμενοι με πλήρη επαγγελματισμό τους ρόλους τους, μου άλλαξαν γνώμη. Σπάζοντας τα δεσμά των καθιερωμένων σκηνικών και κοστουμιών, απέδειξαν περίτρανα ότι υπάρχει κι άλλος τρόπος. Προσπάθησαν κάτι διαφορετικό και τους «βγήκε», γεγονός που δεν θα ήταν εφικτό αν δεν υπήρχαν υποκριτικές ικανότητες. Το σημαντικότερο, κατ' εμέ, στο συγκεκριμένο έργο είναι η ροή, το λεγόμενο «πινγκ πονγκ», το να ακούγεται η κάθε ατάκα στο τελείωμα της προηγούμενης, κάτι που επετεύχθη. Έτσι, παρότι ο ρυθμός μπορεί να καθίσταται φρενήρης, αποδίδονται με επιτυχία όλες οι σπαρταριστές και αβανταδόρικες ατάκες των χαρακτήρων, με αποτέλεσμα το κοινό να γελά διαρκώς.
Επιπρόσθετα, η μεταφορά της χρονικής περιόδου του έργου από το τότε στο σήμερα -μιας και το πρωτότυπο κείμενο διαδραματίζεται στα τέλη του 19ου αιώνα, έδωσε μια πνοή φρεσκάδας, εφόσον, για παράδειγμα, ο ρόλος του «ταχυδρόμου» μπορούσε να ξεκινήσει απευθείας μετάδοση μέσω του κινητού του και να μιλήσει με τους ακόλουθους του. Κάτι άλλο που μου έκανε φοβερή εντύπωση, είναι ότι, στη δεύτερη πράξη και πριν από έναν σημαντικό «γάμο», στην οθόνη πίσω από τη σκηνή εμφανίστηκε ένας κώδικας QR, τον οποίον, μετά από παρότρυνση του προαναφερθέντος «γκατζετάκια» ταχυδρόμου, το κοινό μπορούσε να «σκανάρει» προκειμένου να λάβει το… προσκλητήριο στον γάμο! Ευφάνταστος τρόπος συμμετοχής των θεατών, ταυτόχρονα με τη παραχώρηση χρόνου στους ηθοποιούς να πάρουν μια ανάσα.
Όλη η ομάδα είχε ζηλευτή χημεία, γεγονός που δεν επιτυγχάνεται εύκολα, πόσω μάλλον όταν ένα έργο είναι και πολυπρόσωπο. Λάτρεψα τη διαφορετική προσέγγιση όσον αφορά τον «κακό» του έργου, ο οποίος συνήθως παρουσιάζεται ως ένας αυστηρός κόμης μιας κάποιας ηλικίας, ένα απομεινάρι μιας άλλης εποχής. Στο έργο εμφανιζόταν ως νέος και γεμάτος ενέργεια, ενέργεια που του έδινε την δυνατότητα να συμπεριφέρεται αλαφιασμένα, σπέρνοντας τον πανικό, μια σύμβαση που μας χάρισε άφθονο γέλιο. Όλοι οι θεατές ήταν πεπεισμένοι ότι με το που εμφανιστεί, θα γελάσουν. Μέχρι που με έκανε να σκεφτώ ότι, αντί για τον ρόλο του δασκάλου, θα μου άρεσε να ενδυθώ τον ρόλο του κόμη, προσεγγίζοντας με παρόμοιο τρόπο τον χαρακτήρα. Θερμά συγχαρητήρια τόσο στον σκηνοθέτη για την ιδιαίτερη «ματιά», όσο και στον ίδιο τον ηθοποιό, Βασίλη Βασιλείου, που έδωσε πνοή στον χαρακτήρα.
Όσο για τα νοήματα του έργου, δεν θα ήθελα να γράψω πολλά, παροτρύνοντας σας να δείτε τη παράσταση αυτοπροσώπως, εφόσον έχει πάρει παράταση, λόγω επιτυχίας. Το μόνο που θα γράψω είναι πως βρίσκεται στο χέρι μας να ορίσουμε οι ίδιοι τη πορεία της ζωής μας, κι ας υπάρχουν άνθρωποι που εργάζονται νυχθημερόν για να μας πείσουν για το αντίθετο.