Φαίδων Καστρής: «Παίζω μια ψυχούλα, μια νυχτοπεταλούδα στο φως»

Γράφει ο Βασίλης Τσερτσίδης

Ο Φαίδων Καστρής είναι ένας καλλιτέχνης, με όλη τη σημασία του όρου. Βαρύγδουπη δήλωση, ναι, αλλά ανταποκρίνεται στη πραγματικότητα του. Ξεγυμνώνει μπροστά μας τη ψυχή του, τη παρουσιάζει όπως είναι, γεμάτη αγάπη, αισιόδοξο και εξαγνιστικό φως, σε μια εποχή που το χρειαζόμαστε όλοι. 
 Ευχαριστώ για την ανθρώπινη συζήτηση!

Κύριε Καστρή, αν δε κάνω λάθος, είναι η δεύτερη φορά που ενσαρκώνετε τον ρόλο της Μαρί-Πιερ, στο έργο του Εμμανουέλ Νταρλέ «Την Τρίτη στο Σούπερ-μάρκετ». Πώς αισθάνεστε γι' αυτό;
 
 Δέκα χρόνια, έντεκα πια αφού παίζω δεύτερη χρονιά, μετά την επιτυχία, την αγάπη που πήρα του κόσμου, στην Αθήνα στο «Show What?», ένα όμορφο μπιστρό στο Παγκράτι, έντεκα χρόνια μετά ζω και μοιράζομαι ακόμη αυτή τη μεγάλη χαρά, τώρα και με περιοδεία σε άλλες πόλεις (πήγα ήδη στην Καβάλα και στα Ιωάννινα, μεγάλη χαρά τώρα η Θεσσαλονίκη που τόσο αγαπώ) μοιράζομαι "την γιορτή μου της Μαρί-Πιερ" έτσι την λέω μέσα μου, έτσι την ονειρεύτηκα κι έτσι από καρδιάς την αποθέτω, τα μάτια της στα μάτια μου κι απευθείας στα μάτια των θεατών. Ευτυχία, μεγάλη χαρά, μοιράζομαι μια σπάνια θεατρική εμπειρία ο ίδιος σαν ηθοποιός αλλά κυρίως οι θεατές, ζούμε αυτή τη μαγική στιγμή μια θεατρική ηρωίδα να εισβάλει στη ζωή τους, να τους μιλά, να αφήνει τη στιγμή, την κάθε στιγμή της παράστασης να συμβεί και συμβαίνει ανάμεσα στην ίδια και τους θεατές. "Ο κιμάς, λέγανε παλιά, κόπτεται ενώπιον του πελάτου"... Ακριβώς όπως ξετυλίγεται και το δραματικό οδοιπορικό της Μαρί-Πιερ, σπίρτο στο σπίρτο να καίει σαν το γνωστό κοριτσάκι του παραμυθιού, τα δάχτυλά της, μια φορά ακόμη για μια στιγμή, ακόμη μια στιγμή, μια Τρίτη, ακόμη μια Τρίτη, Την Τρίτη στο Σούπερ-μάρκετ, ακόμη μια μαζί. Η παράσταση είναι αφιερωμένη στη μνήμη του συγγραφέα που έφυγε τόσο νωρίς (το 2016) από κοντά μας, στη μνήμη του Εμμανουέλ Νταρλέ που σίγουρα θα ήταν και πάλι κοντά μου, παρών στην πρεμιέρα και πάλι, στο «Show What?» αυτή τη φορά, αλλά και σε όλους τους χώρους που ταξιδεύω και στο «Sureal» βέβαια δίπλα μου θα είναι ο γλυκός μου, (μαζί μου θα είναι και η αγαπημένη Μήνα Πατεράκη Γαρέφη, θα μιλήσω την ωραία της μετάφραση, τα υπέροχα στα ελληνικά "άπταιστα γαλλικά" της, μια εξαιρετική μετάφραση, όπου ένα λαϊκό κορίτσι μιλά λαίκά αλλά με τη φινέτσα μιας γαλλίδας, σπουδαία δουλειά), θα με χαρεί ξανά, θα με χαίρεται κι ο Εμμανουέλ, το ξέρω θα χαίρεται το Μαριπιεράκι μας και τον μπαμπά Αντρέ, ξανά μαζί, στο φως μιας Τρίτης ακόμη στο Σούπερ-μάρκετ θα είμαστε όλοι εκεί.


Όντας ένας ιδιαίτερα απαιτητικός ρόλος, με ποιον τρόπο προσεγγίσατε την ερμηνεία του;

Είναι πολλά τα χρόνια μου πια στο θέατρο, η διαδρομή μου από ρόλο σε ρόλο, δεν υπάρχει ρόλος που απαιτεί, οι ρόλοι δεν χωρίζονται για μένα σε απαιτητικούς ή μη, σε δύσκολους ή εύκολους ρόλους, οι ηθοποιοί διακρίνονται αναλόγως, ναι. Απαιτητικοί ηθοποιοί ή όχι, εγώ είμαι πολύ απαιτητικός, με εξουθενώνω στις απαιτήσεις, βάζω απαιτήσεις στο ρόλο, σε κάθε ρόλο, αν ο ρόλος, όπως λένε συχνά στις επιτυχίες, μου ταιριάζει, μου πάει, τότε αυξάνονται οι απαιτήσεις μου, από μένα στο ρόλο, πρέπει να εφεύρω δυσκολίες, ψηλά εμπόδια, να με γυμνάσω, να βγάλω φτερά, να μάθω ακόμη να πετάω. Έτσι μπήκα στο ταξίδι μου της Μαρί-Πιερ, ξυπόλυτος και γυμνός, αφήνω τη στιγμή να γεννηθεί, να με χωρέσει, να κρεμαστώ πάνω της, κρεμιέμαι στη στιγμή, μια στιγμή στο κενό, αφήνομαι, γενναία και με εμπιστοσύνη, δεν θέλει πολλά, ψυχή, καρδιά, σώμα, αλήθεια, ποιητική αλήθεια, ποιητική ναι αλλιώς ποια; Τα εργαλεία βέβαια ακονισμένα, γυαλισμένα, "τα νυστέρια" της υποκριτικής, αυτά είναι η βάση, δηλαδή αυτά που κάνω πάντα, που κάνουμε οι ηθοποιοί.Η Μαρί-Πιερ του 2011-12 λέω, τότε σε μια εκπληκτική παράσταση, ένα "μπαλέτο", μεγάλη παραγωγή, συντελεστές, μετρημένη ερμηνεία, αυτό οδήγησε και στις βραβεύσεις από το κοινό, ήταν λέω τότε μια λαμπρή πεταλούδα κήπου ενώ τώρα είναι μια νυχτοπεταλούδα, αυτές οι μικρές βελούδινες γκρίζες της νύχτας, η μάνα μου τις έλεγε ψυχούλες, μια ψυχούλα σήμερα παίζω, μια νυχτοπεταλούδα στο τζάμι, στο φως, περιγράφει μαγικά σε μια νουβέλα η Βιρτζίνια Γουλφ τον αγώνα της στο φως, το θάνατό της.
 Η αλήθεια είναι πως η Μαρί-Πιερ κι ο μπαμπάς της, όπως και κάθε ρόλος, δεν έπαψε στιγμή να χτυπάει η καρδιά της στην καρδιά μου, μεγάλωσε, ωρίμασε μαζί μου, όταν πρώτη φορά πήρα τον δρόμο της, η αγωνία για την σχέση και την τύχη του δικού μου πατέρα, ζούσε τότε κι ήμασταν κάπως απόμακροι, σε απόσταση, ήρθε κάπως και κούμπωσε η έγνοια της στη δική μου, εκφράστηκε στην τότε παράσταση αυτή η "κοινή μας αγωνία", τι θα απογίνει αυτός ο πατέρας; Χρόνια μετά, η ανάγκη του και η επιλογή μου, έφερε τον γέρο πατέρα μου στο σπίτι μου, τον φρόντισα ο ίδιος, τον γνώρισα, τον αγάπησα από την αρχή, τον χάιδεψα, τον έπλυνα, τον έντυσα, όλα αυτά που περιγράφει η Μαρί-Πιερ, τότε ένιωσα πως θέλω πολύ να την ξαναπαίξω, η Μαρί-Πιερ σήμερα έχει αυτό το φως της φροντίδας, της αγάπης και της συγχώρεσης, είναι μια Μαρί-Πιερ πιο τρυφερή ακόμη, πιο ανθρώπινη, απαλλαγμένη εντελώς από κάθε σκηνικό καθωσπρεπισμό. Αυτή την Μαρί-Πιερ, του καθενός μας, την Μαρί-Πιερ της ψυχής μας, αυτήν έρχομαι να σας "παρουσιάσω". 

Ποιες είναι οι πρώτες σας σκέψεις λίγο πριν ανεβείτε στη σκηνή, αλλά και μετά το τέλος της παράστασης;

Σκέψεις, δεν κάνω σκέψεις, έχω περάσει ήδη μια ώρα και παραπάνω, τη διαδικασία της μεταμόρφωσης, πρώτα της εξωτερικής (βάφομαι, κάνω μόνος το μακιγιάζ μου, μια τελετουργία, βάφω τα νύχια μου, τα μαλλιά, το κοστούμι, τις γόβες) βήμα βήμα ακολουθεί και η εσωτερική μεταμόρφωση, ο ηθοποιός επίσης παρών, κάνω τις ασκήσεις μου, είναι ιδιαίτερο το "άθλημα" του μονολόγου, όταν έρχεται η στιγμή να ξεκινήσω, είμαι έτοιμος, καθαρός, συγκεντρωμένος μπροστά στη βουτιά που έρχεται, το μακροβούτι, αυτό σκέφτομαι, ένα μακροβούτι, θα βουτήξω και θα βγω στο φινάλε, κουβαλώντας κι αυτή τη φορά το μαργαριτάρι, το μαργαριτάρι μου που σαν παλιός δύτης θα φέρω πάνω από τα άπατα βάθη, από το ταξίδι μου της πάραστασής μου, αυτά είναι που σκέφτομαι μετά, τα μικροθαύματα που συνάντησα εκεί στα βαθιά μου κι αυτή τη φορά.

 
Νιώθετε την αγάπη του κοινού, του κόσμου; Έχει αγκαλιάσει το έργο;

Μεγάλη αγάπη, η Μαρί-Πιερ πάνω από όλα είναι μια αξιολάτρευτη ηρωίδα, αυτή είναι η μεγάλη επιτυχία του έργου, της παράστασης, του Νταρλέ. Ο κόσμος την αγαπάει, είναι η ίδια με την καλή της καρδιά, την υπομονή της, τη χαρά της, τις "κορδέλες" της που έλεγε παλιά η Καρέζη, ένα "κορίτσι" μετά τα πενήντα, μια κόρη ενός δύσκολου πατέρα, παίζω παράλληλα και τον πατέρα, ο κόσμος ταυτίζεται με την ανάγκη της για αποδοχή, τελικά όλοι την ίδια αποδοχή έχουμε ανάγκη, των δικών μας κι έπειτα του κόσμου... έρχονται δυο και τρεις και τέσσερις φορές, την ξαναβλέπουν, δεν μου έχει ξανατύχει τόσα χρόνια στο θέατρο, θεατές να βλέπουν και να ξαναβλέπουν την παράσταση, ένας μου είπε: «δεν θέλω να τελειώσει, αν σταματήσετε, θα πενθώ σαν να έχασα κάποιον δικό μου...» Ζω αυτό που λέμε ένα όνειρο του ηθοποιού, ζω κατι που με ξεπερνάει κι εγώ το ακολουθώ, με σεβασμό κι ευγνωμοσύνη. Η παράσταση είναι μια μικρή παραγωγή, είμαι εγώ μόνος, με τους συνεργάτες μου, δεν έχω καν δημόσιες σχέσεις, η παράσταση πάει από στόμα σε στόμα, δεύτερη χρονιά, ο ένας το μεταφέρει στον άλλο, σε ένα τοπίο τεράστιου ανταγωνισμού, εκατοντάδες παραστάσεις στην θεατρική Αθήνα και Την Τρίτη το Μαριπιεράκι έχει ξανά ουρά στο ταμείο, στο Σούπερ-μάρκετ, είναι λέω η αγάπη...

Θεωρείτε πως η κοινωνία έχει σημειώσει βήματα προόδου όσον αφορά τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα;

Νομίζω πως ναι, αλίμονο, βέβαια η κοινωνία των νέων φέρνει τη νέα εποχή, ο κόσμος ευτυχώς αλλάζει κι ελπίζουμε όλοι πάντα προς το καλύτερο, εγώ θα πω για το κοινό, την εμπειρία μου με το κοινό που είναι πιο "ανοιχτό", είναι πια εξοικειωμένο στην επαφή του κι έτοιμο να αποδεχτεί, να νιώσει, να το σκεφτεί, να επικοινωνήσει, τουλάχιστον περισσότερο από το κοινό του 2011-12, είναι κάποια βήματα μπροστά, σημαντικό αυτό, νομίζω τότε ακόμη και παρά τη συγκίνηση που πάντα προκαλούσε και προκαλεί η καλοσύνη, η γλύκα που φέρει η ηρωϊδα του Νταρλέ, αυτήν τη γλύκα ενός ώριμου στα χρόνια, αλλά πάντα κοριτσιού στην πράξη, τότε το θέμα του φύλου ήταν ακόμη σε εντατική διαπραγμάτευση της ανησυχίας μέρους του κοινού. Τώρα πια, αισθάνομαι με χαρά πως δεν απασχολεί. Η πλειοψηφία των θεατών, συγκινείται και ταυτίζεται στην αγωνία της αποδοχής από τον πατέρα. Στέκονται στην σχέση, στο πώς διεκδικείς. Το ποια ακριβώς Μαρί-Πιερ θα είμαι κι όχι τόσο στο φύλο, σημαντικό πολύ αυτό, χαίρομαι τόσο πολύ. Μακάρι να φτάσει αυτό το πλειοψηφικό ρεύμα, στο κοινό της "Τρίτης" και να αποδειχθεί πλειοψηφικό και στην κοινωνία, μακάρι.

Εάν είχατε τη Μαρί-Πιερ και τη κάθε Μαρί-Πιερ μπροστά σας, ποια ευχή θα της δίνατε;

Η Μαρί-Πιερ και κάθε Μαρί-Πιερ δεν χρειάζονται συμβουλές, εμείς οι άλλοι χρειαζόμαστε συμβουλές, να μάθουμε από τη γενναιότητα τη δική τους, να μάθουμε να αποδεχόμαστε να αγαπάμε τους εαυτούς μας, να είμαστε κι εμείς πιστοί στο "αυτοί καθεαυτοί" όσο αυτή καθεαυτή μας αντιμετωπίζει το Μαριπιεράκι μου, να αποδεχτούμε την αλήθεια μας όσο τρομερή κι αν μας φαίνεται ή μας την παρουσιάζουν οι άλλοι, αποδοχή, αγάπη, ισότητα, αυτοπροσδιορισμός, ζωή για όλους, δικαιώματα για όλους. Αυτό δεν μπορεί να είναι ευχή, είναι επιταγή, απαίτηση, αγώνας.

 
 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ:
«Την Τρίτη στο Σούπερ-μάρκετ»
 του Εμμανουέλ Νταρλέ
Την Παρασκευή 1 και το Σάββατο 2 Δεκεμβρίου 2023 στις 21:00, στο Sureal Art Space, Θεσσαλονίκη
Μετάφραση: Μήνα Πατεράκη-Γαρέφη
Σκηνοθετική Επιμέλεια: Φαίδων Καστρής
Φωτισμοί- Φωτογραφίες Παράστασης: Σπύρος Τσακίρης
Ψιμυθίωση: Ήρα Σ. Μαγαλιού
Παραγωγή: Show What?
Διεύθυνση Παραγωγής: Ντορίτα Λουκίσσα
Στην παράσταση ακούγεται το τραγούδι του Cyril Mokaiesh «Va savoir»
Eρμηνεύει ο Φαίδων Καστρής